Πληροφορίες
Φωτογραφίες

Το παλιό ελληνικό νοικοκυριό

Μπορεί εδώ και δεκαετίες οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και οι γρήγοροι ρυθμοί που έχουν επιβληθεί να έχουν αποξενώσει τους Έλληνες από παλαιότερες συνήθειες, οι οποίες έχουν πλέον μετατραπεί σε μια μακρινή ανάμνηση ή ένα είδος φολκλόρ, ωστόσο αυτό δεν αναιρεί πως πολλά – αν όχι όλα – από αυτά τα στοιχεία που πλέον χάνονται στην αχλή του χρόνου, υπήρξαν κάποτε αναπόσπαστα κομμάτια μιας ξεχασμένης καθημερινότητας.

Ένα από αυτά, είναι και ο οικιακός εξοπλισμός, με άλλα λόγια, το παλιό νοικοκυριό και τα σκεύη που το αποτελούσαν, στοιχεία που ίσως να εξαλείφθηκαν σχετικά νωρίς από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, ωστόσο αποτέλεσαν μέρος μιας πραγματικότητας που άντεξε λίγο περισσότερο στην ύπαιθρο. Μια λίστα με τα σκεύη που συνήθως υπήρχαν σε ένα παλιό νοικοκυριό, πρέπει να περιλαμβάνει τη βρύση, τη σκάφη, την παγωνιέρα, την πινακωτή, την ξυλόσομπα-φούρνο, τη λάμπα πετρελαίου, το μαγκάλι, το σίδερο (ή βαποράκι), το γουδί, το κόσκινο κ.ά.

Η βρύση, ήταν ουσιαστικά μια αυτοσχέδια κατασκευή, συνήθως ένας τενεκές, που λειτουργούσε όπως οι σύγχρονες βρύσες που όλοι ξέρουμε, για το τοπικό πλύσιμο αλλά και πιάτων, ποτηριών και άλλων σκευών. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το νερό δεν ερχόταν από κάποιο σύστημα ύδρευσης, αλλά από κουβάδες, στάμνες ή άλλα δοχεία που μεταφέρονταν εκεί από κάποια – κοντινή ή μακρινή – πηγή.
Άλλο απαραίτητο «αξεσουάρ» ενός παλιού σπιτιού ήταν η σκάφη, που αποτελούσε το «πλυντήριο» της εποχής. Εδώ, η νοικοκυρά ή η υπηρέτρια (αν είχαμε να κάνουμε με ευκατάστατο νοικοκυριό) αναλάμβανε τον καθαρισμό των βρώμικων ρούχων με μόνο «σύμμαχο» το σαπούνι. Αξίζει να αναφερθεί πως συχνά η σκάφη χρησίμευε πέρα από πλυντήριο και ως μπανιέρα.
Μεγάλης σημασίας ήταν και η παγωνιέρα, δηλαδή το «ψυγείο» των παλιών χρόνων από το οποίο προμηθεύονταν οι κάτοχοί του δροσερό νερό, αγαθό εξαιρετικά πολύτιμο κατά τους θερινούς μήνες, χάρη σε κομμάτια πάγου τα οποία αγόραζαν από πλανόδιους παγοπώληδες.
Κυρίως στα χωριά, ένα απαραίτητο εξάρτημα του σπιτιού ήταν η πινακωτή, ένα στενό, ξύλινο σκεύος με χωρίσματα, που χρησίμευε για την παρασκευή ψωμιού.
Άλλα κλασικά σκεύη ενός παλιού νοικοκυριού ήταν η χαρακτηριστική ξυλόσομπα-φούρνος που πέρα από τη θέρμανση χρησίμευε και για το μαγείρεμα, η λάμπα πετρελαίου που παρείχε φωτισμό, το μαγκάλι που λειτουργούσε με κάρβουνα και ήταν ένα – άκρως επικίνδυνο – είδος θέρμανσης με περιορισμένες δυνατότητες, αλλά και ψησταριά, το βαποράκι (ο πρόγονος του σίδερου ρούχων που επίσης λειτουργούσε με κάρβουνα), καθώς και εργαλεία για το μαγείρεμα και την επεξεργασία του φαγητού, όπως το γουδί και το κόσκινο.